Lịch sử ngày lễ mừng sinh nhật Chúa Giêsu

Hằng năm người tín hữu Chúa Kitô mừng lễ sinh nhật Đấng cứu thế sinh xuống trần gian làm người.

Mừng lễ với tâm tình vui mừng hạnh phúc. Vì Chúa Giêsu, đấng cứu thế, Con Thiên Chúa, từ trời cao mang ánh sáng ơn tha thứ bình an đến cho con người. 

Từ ngày Ông Bà Nguyên tổ Adong Evà lỗi giới răn phạm tội ăn trái cấm, bị Thiên Chúa đuổi ra khỏi vườn địa đàng, con người phải sống trong bóng tối tội lỗi gây ra mất bình an cho tâm hồn, nhất là hình phạt phải chết, phải đau khổ.

Mừng lễ với lòng biết ơn. Vì được chính Con Thiên Chúa cùng chia sẻ thân phận là con người nghèo nàn yếu hèn trong công trình tạo dựng thiên nhiên. Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa, đã tự hạ mình sinh xuống trần gian làm người, và sinh ra trong chuồng thú vật ngoài cánh đồng Bethlehem như phúc âm thánh Luca thuật viết lại. ( Lc 2,1-21) 

Mừng lễ với niềm hân hoan phấn khởi. Vì Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa, đến trần gian mang ánh sáng đức tin tình yêu của Thiên Chúa là hướng đi cho đời sống tâm linh con người trên đường hành trình tới đích điểm về với Thiên Chúa.

Nhưng lịch sử ngày lễ mừng sinh nhật Chúa Giêsu có từ bao giờ?

Phúc âm thuật lại khung cảnh Chúa Giêsu sinh ra trên trần gian với những chi tiết lịch sử thời đế quốc Roma cai trị nước Do Thái, và ở ngoài cánh đồng Bethlehem, nhưng không nói tới ngày tháng năm nào.

Những tín hữu Chúa Giêsu thuở đầu tiên của Giáo hội không mừng lễ sinh nhật Chúa Giêsu. Mà mãi đến thế kỷ thứ tư, có sử sách thuật lại, những tín hữu Chúa Kitô mới mừng sinh nhật Chúa Giêsu là một ngày lễ mừng trọng thể. 

Vào thời những thế kỷ đầu tiên sau Chúa giáng sinh, những nhà nghiên cứu đã luôn tìm cách khám ra ngày tháng chính xác Chúa Giêsu đã sinh ra. Nhưng họ đã không thành công. Vì không có sử sách nào ghi lại dấu vết đó.

Trước tiên ngày lễ kỷ niệm mừng sinh nhật Chúa Giêsu được mừng vào mùa Xuân. Lý do là Chúa Giêsu qua đời vào mùa Xuân, và nghĩ cho rằng Chúa Giêsu cũng sinh ra vào mùa Xuân. 

Một thời gian ngắn sau đó những tín hữu Chúa Kitô ở Roma không mừng lễ vào mùa Xuân khởi đầu năm nữa, nhưng vào mùa Đông, ngày 25. Tháng Mười Hai.

Vào ngày này toàn thể đế quốc Roma mừng lễ Thần Mặt Trời không thể bị chiến thắng.

Đối lại với lễ thờ Thần Mặt Trời bách chiến bách thắng của lương dân, những người tín hữu Chúa Kitô mừng thay vào ngày đó lễ mừng sinh nhật Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa. Vì tin tưởng rằng Chúa Giêsu Kitô mới là ánh sáng thật, ánh sáng mặt trời công chính. Nên họ đã lấy ngày đó làm ngày lễ mừng sinh nhật Đấng là Thiên Chúa dựng nên mặt trời. 

Đồng thời cũng muốn ngăn ngừa những tín hữu Chúa Kitô theo thói quen mừng lễ thờ thần mặt trời theo lễ nghi lương dân Roma. Vì thế họ đã thiết lập lễ nghi riêng: Ngày lễ Chúa Giêsu giáng sinh.

Và từ thế kỷ thứ tư ngày lễ mừng Chúa Giêsu giáng sinh được ấn định vào ngày 25. Tháng Mười hai hằng năm.

Ngày lễ mừng Chúa Giêsu giáng sinh 25. Tháng Mười hai không mang yếu tố lịch sử. Nhưng nhiều hơn sâu xa hơn để thay thế lễ mừng của lương dân thờ thần mặt trời lúc đó của người Roma. 

Như thế có thể hiểu được, Giáo Hội Công Giáo đã „rửa tội“ ngày lễ 25. Tháng Mười Hai thờ Thần mặt trời của lương dân Roma lúc đó cho trở thành ngày lễ mừng sinh nhật Chúa Giêsu.

Một người tín Chúa Kitô vô danh sống vào thời sau này đã viết thuật lại sự việc này: Những người lương dân đã chăm sóc lễ mừng sinh nhật Thần Mặt Trời không bị chiến thắng vào ngày 25. Tháng Mười Hai. Những người tín hữu Chúa Kitô cũng được mời cùng tham dự mừng lễ này . Nhưng Giáo hội nhận ra rằng, những người tín hữu Chúa Kitô có thể vì đó mà suy nghĩ đi sai lạc đường đức tin. Nên Giáo Hội đã quyết định cũng vào ngày 25. Tháng Mười Hai là ngày lễ mừng sinh nhật Chúa Giêsu, Đấng mới là ánh sáng mặt trời công chính không hề bị chiến thắng.

Trong dòng lịch sử thời gian, ngày 25. Tháng Mười Hai mừng lễ Chúa Giêsu giáng sinh trở thành lễ mừng trọng thể trong Giáo Hội Công Giáo trên thế giới.

Bên Giáo Hội Công Giáo ở bên Phi châu ngay từ thời Thánh giáo phụ Augustino ,thế kỳ thứ năm sau Chúa goaăng sinh, đã mừng lễ Chúa giáng sinh vào ngày 25. Tháng 12. hằng năm.

Mùa mừng lễ Chúa giáng sinh theo lịch phụng vụ của Giáo Hội Công gíao bắt đầu từ Kinh Chiều ngày 24. Tháng 12. , và kết thúc vào ngày lễ Chúa Giêsu chịu phép rửa ở bờ sông Jordan, Chúa Nhật sau lễ Chúa Hiển Linh, còn gọi là lễ Ba Vua. 

Theo luật phụng vụ ngày lễ mừng sinh nhật Chúa Giêsu có ba thánh lễ: lễ nửa đêm ngày 24. tháng 12., lễ lúc hừng đông còn gọi là lễ chăn chiên, và lễ ban ngày 25. Tháng 12. 

Bên Giáo hội Chính Thống Đông phương theo niên lịch Julianer mừng lễ sinh nhật Chúa Giêsu vào ngày 06. Tháng Giêng hằng năm. Đang khi Giáo Hội Công Giáo Roma mừng ngày 06. Tháng Giêng lễ Chúa Hiển linh, hay còn gọi là lễ Ba Vua đến thờ lạy Hài nhi Giêsu.

Theo lịch phụng của Giáo hội lễ Chúa giáng sinh được sắp xếp theo thứ tự lịch thời gian: – Ngày 25. Tháng ba là lễ Thiên Thần truyền tin cho Đức Mẹ Maria, Chúa Giêsu nhập thể trong cung lòng mẹ Maria bởi quyền phép Đức Chúa Thánh Thần, 9 tháng trước ngày lễ Chúa Giêsu giáng sinh. – Và lễ sinh nhật Thánh Gioan tiền hô ngày 24. Tháng Sáu, 6 tháng trước lễ sinh nhật Chúa Giêsu. Như thế thứ tự đó hợp ăn khớp với trình thuật trong phúc âm thánh Luca 1,26. Theo đó Đức Mẹ Maria sau khi được Thiên Thần truyền tin đã đến thăm Elisabeth chị mình, khi bà Elisabeth đang mang thai Ông Thánh Gioan tiền hô được sáu tháng.

Theo thời tiết, ngày 24.Tháng Sáu và ngày 25.Tháng Mười Hai là những ngày bản lề trong năm. Ngày 24.Tháng sáu là ngày dài nhất vào đầu mùa hè. Từ ngày này ban ngày lại ngắn lại dần, và đêm tối trời dần dần dài thêm ra. 

Ngày 25. Tháng12 là ngày ngắn nhất, đêm dài nhất, vào đầu mùa Đông. Cũng từ sau ngày này đêm tối dần ngắn lại, và ban ngày từ từ dài sáng thêm ra.

Và ngày lễ kính Thánh Martino, 11.Tháng mười một cũng có liên quan tới lễ mừng Chúa Giesu giáng sinh: Vào thời Trung cổ từ ngày 11.Tháng 11. bắt đầu sáu tuần lễ ăn chay sửa soạn mừng lễ Chúa giáng sinh. Sau này mùa Vọng mùa chuẩn bị mừng lễ Chúa giáng sinh còn bốn tuần lễ.

Chúa Giêsu là ánh sáng của Thiên Chúa từ trời cao xuống sinh ra vào đêm tối trần gian trong ý nghĩa bóng tối tội lỗi sự chết. Đêm tối càng đen dầy đặc, ánh sáng chiếu tỏa ra càng tỏ hiện lan tỏa rõ ràng cùng mang đến niềm vui, niềm hy vọng cho con người. 

Chúa Giêsu, Đấng là ánh sáng mặt trời công chính, không sợ bóng tối. Nhưng Ngài đã đến chiếu ánh sáng ơn tha thứ bình an vào trong bóng đêm tối tội lỗi. 

Chúc mừng lễ Chúa giáng sinh

Lm. Daminh Nguyễn Ngọc Long