Tại sao chúng ta cần trở thành một Giáo hội biết lắng nghe?

Thượng Hội đồng đang được tiến hành, đây là lý do tại sao chúng ta cần trở thành một Giáo hội biết lắng nghe.

Đức Giáo hoàng Phanxicô chủ tọa cuộc họp với đại diện các Hội đồng giám mục từ khắp nơi trên thế giới tại Vatican, năm 2021

Thượng Hội đồng Giám Mục về tính hiệp hành đã đặt ra nhiều câu hỏi, một trong những câu hỏi quan trọng nhất đơn giản là: Ý tưởng về “một Giáo hội lắng nghe” có nghĩa là gì?

Mối quan tâm đến từ nhiều góc độ khác nhau. Trong khi một nhóm lo ngại rằng Giáo hội có thể quá nghiêng về việc lắng nghe những ý tưởng đến từ nền văn hóa đương đại không phù hợp với Phúc âm, thì một nhóm khác lại cảm thấy rằng họ có thể được mời để phát biểu nhưng những đóng góp của họ có thể bị phớt lờ. Bây giờ, chúng ta hãy lưu ý rằng nhiều người trong cả hai nhóm này đều có xu hướng tưởng tượng mình là người bất lực, thậm chí có thể bị đàn áp và coi nhóm kia là một mối đe dọa. Mỗi bên đều hy vọng Giáo hội không nên lắng nghe những người kia.

Đối với tôi, có vẻ vấn đề cơ bản ở đây là khuynh hướng của chúng ta nhìn đời sống trong Giáo hội về cơ bản cũng tương tự như đời sống chính trị. Trong chính trị, chúng ta cố gắng đảm bảo quyền lực và sau đó sử dụng quyền lực đó để áp đặt quan điểm của mình thông qua việc thực thi chính sách. Điều này có thể được thực hiện thông qua các biện pháp hòa bình nhưng nó không làm thay đổi động lực cơ bản. Là những công dân của các nền dân chủ phương Tây, khi được giới thiệu về một thượng hội đồng như lần này, thì đối với hầu hết chúng ta, những phạm trù thấy rõ nhất để hiểu các khái niệm như “một Giáo hội biết lắng nghe” đều được rút ra từ kinh nghiệm chính trị này.

Ví dụ, điều này có nghĩa là nhiều người trong chúng ta vô tình giải thích “một Giáo hội lắng nghe” có nghĩa là một Giáo hội lắng nghe tôi, có trách nhiệm với tôi và quan điểm của tôi theo cách tương tự như cách mà một đại diện chính trị chịu trách nhiệm với tôi như một cử tri. Tuy nhiên, vấn đề ngay lập tức xuất hiện, là người hàng xóm của tôi, người không đồng ý với tôi về nhiều vấn đề quan trọng trong Giáo hội, cũng nghĩ như vậy! Và vì thế, thật dễ dàng để tưởng tượng rằng vai trò của tôi trong Thượng hội đồng là làm cho tiếng nói của tôi được nghe vượt lên tiếng nói của người hàng xóm của tôi.

Xin lưu ý rằng, trong cách hiểu này, “Giáo hội” về cơ bản có nghĩa là hệ thống phẩm trật. Và câu hỏi trở thành, “Nhóm tín hữu nào sẽ có ảnh hưởng nhiều nhất đến quyết định của những người nắm quyền?” Thượng hội đồng có thể được hiểu như một cuộc bầu cử. Và các cuộc bầu cử có kẻ thắng người thua. Hãy nhớ lại, chẳng hạn, biết bao nhiêu bài diễn văn Công giáo về thượng hội đồng Amazon đã tập trung vào một số ít các chủ đề gây tranh cãi (mà chúng ta thường nói là “bán giấy” hay được tìm thấy từ những cú nhấp chuột trên mạng) và tài liệu cuối cùng đã được đọc như thế nào: trong rất nhiều nơi, hầu như người ta chỉ quan tâm đến những gì tài liệu nói về những chủ đề tranh cãi đó. Nhiều người Công giáo ở Bắc Mỹ và Châu Âu dường như rất ít quan tâm đến kinh nghiệm sống và đức tin của anh chị em chúng ta vào Chúa Kitô trong vùng Amazon, nhưng lại quan tâm nhiều đến việc liệu những người nam đã kết hôn có thể được truyền chức linh mục không; hoặc phụ nữ được nhận chức phó tế hay không.

Đức Thánh Cha Phanxicô đã nói rằng một Thượng Hội đồng không phải là hình thức dân chủ mà là sự phân định. Điều này thường bị hiểu lầm. Chúng ta tưởng tượng rằng các câu hỏi và câu trả lời tiềm năng của chúng đã được đặt sẵn, giống như trên diễn đàn các đảng phái, và nhiệm vụ trước mắt chúng ta là lựa chọn giữa chúng. Và không thiếu những người vận động hành lang ở cả hai bên về bất kỳ vấn đề gây tranh cãi nào để củng cố một quan điểm như thế. Tuy nhiên, lựa chọn như vậy chắc chắn sẽ làm cho những người mà lập trường ưa thích của họ bị từ chối, cảm thấy mình bị gạt ra ngoài lề trong toàn bộ quá trình, và sự chia rẽ trong Giáo hội sẽ chỉ càng sâu thêm. Nó cũng có nghĩa là chúng ta đã đặt chân lý của Tin Mừng vào một cái gì đó giống như một cuộc bỏ phiếu phổ thông. Và đó là một tin xấu ngay cả đối với những người chiến thắng. Bởi vì những gì có thể được bình chọn là đúng ngày hôm nay có thể được bình chọn là sai vào ngày mai.

Vậy, Đức Thánh Cha Phanxicô có ý gì khi gọi quá trình này là một sự phân định?

Liệu tôi có thể gợi ý rằng tham chiếu chính đối với “Giáo hội” trong cụm từ “một Giáo hội lắng nghe” không phải là phẩm trật, không phải là những người có quyền tiếp cận với đòn bẩy quyền lực, mà là tất cả những người đã chịu phép rửa không? Và câu hỏi thực sự không phải là nhóm nào trong số những người đã chịu phép rửa (hoặc ngay cả những người chưa chịu phép rửa!) sẽ có ảnh hưởng nhiều nhất đến phẩm trật, mà là liệu những người đã được rửa tội có thể học cách lắng nghe nhau hay không.

Đức Thánh Cha Phanxicô thực sự muốn thay đổi Giáo hội. Nhưng không phải theo cách mà nhóm này lo sợ và nhóm khác cổ vũ – nghĩa là bằng việc thay đổi giáo huấn của Giáo hội. Những người đặt hy vọng vào những thay đổi như vậy nơi Đức Thánh Cha Phanxicô đã liên tục thất vọng, ngay cả khi những người lo sợ những thay đổi đó tiếp tục lo lắng, bị thúc đẩy bởi những người nghiền truyền thông xã hội, những người đánh bơ bánh mì của họ bằng cách giữ cho khán giả của họ ở trong trạng thái lo lắng thường xuyên.

Đúng hơn, Đức Thánh Cha Phanxicô muốn thay đổi Giáo hội bằng việc trang bị cho tất cả những người đã được rửa tội tham gia vào sứ mạng của Giáo hội. Và ít có kỹ năng nào cần thiết cho sứ mạng này hơn sự lắng nghe. Lý do của điều này thật đơn giản: Chẳng ai sẵn sàng lắng nghe bất cứ người nào khác nếu trước hết họ không cảm thấy mình được lắng nghe và thấu hiểu. Chúng ta biết điều này là đúng nếu chúng ta chú ý đến các mối tương quan trong cuộc sống của chính mình. Nếu Giáo hội muốn nói và được lắng nghe, thì Giáo hội phải lắng nghe.

Hãy lưu ý rằng điều này không có nghĩa là Giáo hội phải đồng ý và khẳng định mọi điều mà Giáo hội nghe được. Sự bất đồng không chỉ có thể xảy ra mà còn là điều lành mạnh và đáng được mong đợi. Sự bất đồng thậm chí có thể mang lại hiệu quả. Nhưng sự bất đồng sẽ chỉ có hiệu quả nếu những người bị bất đồng ý kiến ​​tin tưởng rằng trước hết họ đã được lắng nghe và thấu hiểu. Không có gì ngăn cản sự giao tiếp bằng cảm giác rằng phía bên kia thậm chí không quan tâm đến điều bạn phải nói ra.

Trong Chương 17 của Phúc âm Gioan, Chúa Giêsu liên kết rõ ràng sự hiệp nhất của Giáo hội với sứ mạng của Giáo hội. Người cầu xin cho các môn đệ của Người được nên một, để thế giới có thể tin. Điều này có nghĩa là, đối với tôi, dường như việc lắng nghe nhau trong Giáo hội phải là ưu tiên hàng đầu của chúng ta. Chỉ có sự lắng nghe nhau cách chân thành mới có thể bắt đầu hàn gắn những chia rẽ đang gây ra cho Giáo hội ngày nay.

Lắng nghe luôn là công việc khó khăn (bao gồm cả phần khó nhất – cầu nguyện!) Bởi vì lắng nghe là cách luyện tập để cái tôi của bạn im lặng đủ lâu để nghe điều trong trái tim của người khác. Sự to tiếng trong chính trị và các phương tiện truyền thông xã hội đã làm cho hình thức lắng nghe này trở nên khó khăn hơn nhiều. Chúng ta bị đe dọa nhau đến nỗi cái tôi của chúng ta luôn trong trạng thái tự vệ. Nói cách khác, chúng ta ngày càng ít có khả năng sống sự tự do được ban tặng trong Chúa Giêsu Kitô. Chúng ta xem đó không phải là điều hấp dẫn.

Trong bối cảnh như vậy, tôi nghĩ rằng một trong những điều quan trọng nhất mà Giáo hội có thể cống hiến cho thế giới là một cộng đoàn nơi mọi người thực sự biết cách lắng nghe nhau. Và khi chúng ta thực sự lắng nghe nhau, chúng ta cũng lắng nghe Chúa Thánh Thần – Thần Khí của sự hiệp nhất và sự thật – để điều chỉnh lại một cách sáng tạo những vấn đề tưởng chừng khó chữa trong phạm vi giới hạn của chúng ta. Nếu chúng ta có thể làm được điều này, chúng ta sẽ thấy Giáo hội đã thay đổi, không phải vì phe chúng ta thắng hay thua trong trận chiến về một chủ đề nóng bỏng nào đó, nhưng bởi vì chúng ta thấy chính mình đã thay đổi.

Brett Salkeld

Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Chuyển ngữ từ: osvnews.com 08.3.2022