Giáo Hội có sai lầm trong việc bổ nhiệm và thuyên chuyển các vị lãnh đạo trong Giáo Hội không?

Trả lời: Trước khi trả lời câu hỏi này, xin được nói qua về ơn gọi ( vocation) của một số người được Thiên Chúa dùng trước hết để mặc khải Người cho nhân loại, và thay mặt Chúa để nói với con người những gì Thiên Chúa muốn con người nghe, phải làm và sống để được chúc phúc và cứu rỗi, căn cứ vào lời ông Mô-sê đã nói với dân Do Thái như sau :

“Từ giữa anh em, trong số anh em của anh em,ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh em sẽ cho xuất hiện một ngôn sứ như tôi để giúp anh em.Anh em hãy nghe vị ấy. “ (Đnl 18: 15).

I- Thời Cựu Ước

Trong thời gian này, Thiên Chúa đã gọi một số người, đặt làm ngôn sứ hay tiên tri như các ông Abraham, Mô-sê, Amos, Osea, Isaiah, Giêremia, Daniel, Ezekiel, Zakaria, Giona…

Trong số những ngôn sứ trên đây, ông Môsê được Thiên Chúa gọi từ “bụi cây bốc cháy” và truyền cho ông : “ Bây giờ ngươi hãy đi. Ta sai ngươi đến với Pha-ra-ô để đưa dân Ta là con cái It-ra-en ra khỏi Ai Cập.” ( Xh 3:10) . Thiên Chúa chọn ông Mô-sê làm người lãnh đạo dân không vì ông có phẩm chất xứng đáng mà vì sự khôn ngoan khôn lường của Chúa. Vì nếu xét theo khôn ngoan của con người, thì Môsê là người bất xứng như ông tự nhận mình không có tài ăn nói và còn phạm tội sát nhân nữa (giết một người Ai Cập). Nhưng Thiên Chúa không thay đổi ý định chọn và sai ông đi, trước hết để mặc khải danh Người là “ Đấng Hiện Hữu” (Xh 3:14) cho dân Do Thái và sau nữa để dẫn đưa họ ra khỏi ách nô lệ thống khổ bên Ai Cập.

Ngôn sứ I-sai-a được nghe tiếng Chúa trực tiếp phán bảo ông như sau :

” Bấy giờ tôi nghe tiếng Chúa Thượng phán :
Ta sẽ sai ai đây? “

Tôi thưa : ” Dạ con đây, xin sai con đi”

Chúa phán : ” Hãy đi nói với dân này rằng…” ( Is 6 : 8-9)

Ngôn sứ Giêrêmia cũng được gọi cách đặc biệt khi Thiên Chúa trực tiếp nói với ông:
“ Trước khi cho ngươi thành hình trong dạ mẹ, Ta đã biết ngươi; trước khi lọt lòng mẹ, Ta đã thánh hóa ngươi. Ta đặt ngươi làm ngôn sứ cho chư dân.” ( Gr 1 : 5)

Đó là tiêu biểu những người được gọi để làm lãnh tụ và ngôn sứ trong thời Cựu Ước.

II- Thời Tân Ước

Khi Chúa Giêsu xuống thế làm Con Người và đi rao giảng Tin Mừng Cứu Độ, Chúa đã goi Nhóm Mười Hai Tông Đồ lớn và Bảy mươi hai Tông Đồ nhỏ, ( Mc 3: 14-19; Lc 10:1-2) Và sai họ ra đi rao giảng với “quyền trừ quỉ” và chữa lành. Hai Nhóm Mươi Hai và Bảy Mươi Hai này là những cộng sự viên đầu tiên được gọi để tham gia vào Sứ Vụ rao giảng Tin Mừng Cứu Độ của Chúa Kitô trong buổi ban đầu.

Sau khi Chúa hoàn tất công trình cứu chuộc nhân loại của Người qua khổ hình thập giá, chết, sống lại và lên trời, các Tông Đồ được sai đi khắp nơi để “ làm cho muôn dân trở thành môn đệ và rửa tội cho họ nhân danh Cha và Con và Thánh Thần.” ( Mt 28:19)

Nhưng trước khi các Tông Đồ tiên khởi này qua đời, thì chắc chắn các ngài phải chọn những người thay thế để tiếp tục sứ vụ rao giảng Tin mừng và làm Phép Rửa cho các thế hệ nối tiếp, căn cứ vào lời Thánh Phaolô đã căn dặn môn đệ của ngài là Timôthê như sau:

“Những gì anh đã nghe tôi nói trước mặt nhiều nhân chứng, thì hãy trao lại cho những người tin cẩn, những người sẽ có khả năng dạy cho người khác.” ( 2 Tim 2: 2)

Như thế, rõ ràng cho thấy các Tông Đồ đã chọn người kế vị các ngài và truyền chức cho họ qua việc đặt tay như Thánh Phaolô viết tiếp dưới đây:

“Vì lý do đó, tôi nhắc anh phải khơi dậy đặc sủng của Thiên Chúa, đặc sủng anh đã nhận được khi tôi đặt tay trên anh.” ( 2 Tm 1: 6)

Đây là truyền thống kế vị Tông Đồ ( Apostolic succession) mà Giáo Hội đã thi hành từ xưa cho đến nay để chọn các Giám mục là những người kế vị các Thánh Tông Đồ trong sứ mạng chăn dắt, dạy dỗ, thánh hóa và cai trị Dân Chúa trong các Giáo hội địa phương trọn vẹn hiệp thông và vâng phục Giám Mục Rôma, tức Đức Thánh Cha là vị Đại Diện ( Vicar) duy nhất của Chúa Kitô trên trần thế trong sứ mệnh cai quản Giáo Hội Công Giáo hoàn vũ.

III- Giáo Hội có sai lầm khi chọn các Giám Mục không ?

Bản chất của Giáo Hội là thánh thiện, công giáo tông truyền và truyền giáo. Nhưng các thành phần con người trong Giáo Hội thì chưa phải tất cả là thánh như bản chất của Giáo Hội. Cho nên, trừ hai phạm vi tín lý ( dogma) và luân lý (moral) là hai lãnh vực mà Giáo Hội – cụ thể qua Đức Thánh Cha và các Giám Mục hiệp thông – được giữ gìn cho khỏi sai lầm (ìnfallibility). Ngoài hai phạm vị này, Giáo Hội có thể sai lầm trong tất cả các lãnh vực khác, cách riêng là việc bổ nhiêm và thuyên chuyền các cấp lãnh đạo như Hồng Y và Giám Mục.

Nếu trung thành với sứ mạng và truyền thống của mình, thì Giáo Hội ngày nay phải noi gương các Tông Đồ xưa kia mỗi khi quyết định tiến cử ai đảm trách nhiệm vụ lãnh đạo trong Giáo Hội, cụ thể là việc bổ nhiệm và thuyên chuyển các Giám Mục. Xưa kia, khi chọn người thay thế Giuđa cho đủ con số 12 Tông Đồ tiên khởi , các Tông Đồ đã hội họp cầu nguyện và đề cử hai người xuất sắc là các ông Giuse và Mat-thia. Sau đó, các Tông đồ đã cầu nguyện rằng: “ Lạy Chúa, chính Chúa thấu suốt lòng mọi người, xin chỉ cho thấy Chúa chọn ai trong hai người này để nhân chỗ trong sứ vụ Tông Đồ, chỗ mà Giu-đa đã bỏ để đi về chỗ dành cho y. Họ rút thăm và ông Mat-thia trúng thăm: ông được kể thêm vào số mười một Tông Đồ.” ( Cv 1: 23-26).

Trên đây là bằng chứng cụ thể về cách thức chọn người thay thế nhiệm vụ Tông Đồ trong Giáo Hội sơ khai. Từ đó đến nay, Giáo Hội đã theo truyền thống này mỗi khi phải chọn lựa và bổ nhiệm các Giám mục ở khắp nơi trong Giáo Hội. Tuy nhiên, vì còn là con người trần thế như đã nói ở trên, nên những vị có trách nhiệm đề cử và chọn lựa ứng viên không hẳn đã hoàn toàn vô tư để Chúa Thánh Thần hướng dẫn, chỉ đạo trong việc hệ trọng này… Vì thế chắc chắn đã có những vị được đề cử vì thân quen, vì người cùng phe, cùng Dòng tu, cùng gốc chủng tộc với mình ( ở Mỹ , Giám mục gốc Ái Nhĩ Lan ( Irish) gốc Đức hay Ý thường chọn người công tác hay kế vị thuộc gốc chủng tộc của mình). Ấy là chưa kể trường hợp có những người đã “vận động ngầm” để tiến cử ứng viên của mình và đã được toại nguyện.

Hậu quả là có những người lẽ ra “không nên chọn” mà lại được đưa lên địa vị cao này. Cho nên, đã có các giám mục không dạy dỗ đúng theo giáo huấn của Giáo Hội, (có giám mục kia đã tán thành việc phong chức linh mục cho nữ giới !) có người đã nêu gương xấu như một Tổng Giám Mục Phi Châu đã bỏ Giáo Hội Công Giáo để gia nhập một giáo phái khác ( đạo Mum của người Đại Hàn) -tức là phạm tội bội giáo ( Apostasy) – và đã lấy vợ, bắt chấp luật độc thân của Giáo Hội. Tai hại hơn nữa, ông còn truyền chức giám mục cho một số linh mục Mỹ đã hồi tục bắt chấp giáo luật và kỷ luật của hàng giáo sĩ đòi buộc phải vâng phục thẩm quyền tối cao của Đức Thánh Cha trong việc chọn và bổ nhiệm các giám mục trong Giáo Hội. Cụ thể gần đây nhất, có giám mục Trung Hoa kia đã cộng tác với tổ chức “Công Giáo Yêu Nước”, tay sai của nhà cầm quyền cộng sản Trung Hoa để truyền chức giám mục bất hợp pháp ( không có phép của Đức Thánh Cha) cho một linh mục quốc doanh, tạo thêm căng thẳng giữa Tòa Thánh và chánh quyền Trung cộng..

Vì thế, các vị có nhiệm vụ đề cử và tuyển chọn Giám muc cần phải theo gương các Tông Đồ xưa cầu nguyện và bỏ phiếu kín để Chúa Thánh Thần có thể tự do làm việc hữu hiệu qua tiến trình này, để Giáo Hội có được những vị lãnh đạo xứng đáng về đạo đức, khả năng chuyên môn ( competence) và tình thần Tông Đồ để thi hành sứ vụ Tông Đồ trong Giáo Hội Địa phương hay hoàn vũ.

Giám mục là người kế vị các Thánh Tông Đồ nên phải có tinh thần Tông Đồ, phải là người ” có khả năng giảng dạy“ ( 1Tm 3: 2) thì mới chu toàn được nhiệm vụ Tông Đồ. Nghĩa là chức vụ giám mục không phải là cái vinh quang trần thế, mà phải là ơn gọi phục vụ theo gương Chúa Kitô, Người đến không phải để tìm vinh quang trần thế, nhà cao cửa rộng, phú quý sang giầu. Ngược lại, Người đã sống như kẻ vô gia cư, không được như “con chồn có hang, chim trời có tổ nhưng Con Người không có chỗ tựa đầu.” ( Mt 8 :20). Như thế, người Tông Đồ xứng đáng với danh vị này phải là người ” không ai chê trách được” (1 Tm 3 :2), và là người có tinh thần nghèo khó của Chúa Kitô, “ Người vốn giầu sang phú quí, nhưng đã tự ý trở nên nghèo khó vì anh em, để lấy cái nghèo của mình mà làm cho anh em trở nên giầu có.” ( 2 Cr 8:9). Nghĩa là, Giám mục phải là người nêu gương sáng về đức khó nghèo của Phúc Âm cho người khác, và dám can đảm đòi hỏi quyền tự do tôn giáo và tự do hành đạo, lên án những tội ác của xã hội, của chế độ cai trị về những tụt hậu thê thảm về đức công bình, nhất là về luân lý, đạo đức, phương hại cho đời sống tinh thần của dân chúng và cho sứ vụ rao giảng Tin Mừng Cứu Độ của Chúa Kitô. Đó là sứ vụ đòi hỏi thực thi công bình, bác ái, yêu thương, tha thứ và lên án mọi tội ác và sự dữ (evils) đang lan tràn ở khắp nơi trên thế giới ngày nay. Lại nữa, Giám mục phải là người tha thiết và trung thành với sứ vụ Tông Đồ, là sứ vụ hoàn toàn thiêng liêng, không “dính bén” gì đến mọi hư danh và quyền lực trần thế, vì nếu dính dáng ở mức độ nào để mưu lợi ích riêng tư, thì sẽ phương hại lớn cho uy tin và sứ mệnh siêu nhiên của Giáo Hội,- và cách riêng- cho sứ vụ và trách nhiệm Tông Đồ của mình.

Thiên Chúa, từ đầu, đã biết sự kiện có những người không xứng đáng được chọn để đảm trách vai trò lãnh đạo và dạy dỗ Dân Chúa nên Người đã than trách như sau:

“Chúng phong vương người mà Ta không chọn.
Tôn làm lãnh tụ kẻ Ta không biết
Dùng vàng bạc làm ra ngẫu tượng để rồi bị đập tan.” ( Hôsê 8: 4)

Chúa biết nhưng vẫn làm ngơ cho sự việc xảy ra, vì Người tôn trọng ý muốn tự do (free will) của loài người. Bằng cớ: khi dân Do Thái đòi ông Samuel cho họ có vua để cai trị và xử kiện cho họ, ông đi cầu nguyện và Chúa đã phán bảo ông như sau:
“ Ngươi cứ nghe theo tiếng của dân trong mọi điều chúng nói với ngươi, vì không phải chúng gạt bỏ ngươi, mà là chúng gạt bỏ Ta, không chịu để Ta làm vua của chúng.” (1 Samuel 8:7)

Thánh Phaolô cũng tỏ ý quan tâm về việc có những người không đáng “được đặt tay” để lãnh nhiệm vụ Tông Đồ, nên đã căn dặn Ti-mô-thê như sau :“ Anh đừng vội đặt tay trên ai, đừng cộng tác vào tội lỗi của người khác. Hãy giữ mình trong sạch.” ( 1 Tim 5 : 22)

Đừng “vội đặt tay trên ai” có nghĩa là không nên tuyển chọn và truyền chức cho ai vì áp lực, hay vì thân quen “gửi gấm”, mua chuộc, hơn là vì có điều kiện xứng đáng về đạo đức, khả năng (competence) và ý thức trách nhiệm.

Sứ vụ Tông Đồ ( Apostolic Ministries) là Sứ Vụ mà Chúa Kitô đã trao lại cho các Tông Đồ để các ngài tiếp tục rao giảng Tin Mừng Cứu Độ của Chúa cho muôn dân và phục vụ mọi người theo gương Chúa Kitô, Người “ đến không phải để được người ta phục vụ, nhưng là để phục vụ và hiến mạng sống làm giá chuộc cho muôn người.” ( Mt 20 : 28)

Như thế việc chọn lựa và bổ nhiệm các Giám mục phải là việc rất hệ trọng vì cần có người xứng đáng kế vị các Thánh Tông Đồ cho nhu cầu thiêng liêng của Giáo Hội ngày nay. Đây không phải là “vinh quang trần thế” cho những ai thích “mũ gậy” mà phải là ơn gọi đặc biệt của Chúa dành cho những người Chúa muốn đặt lên để coi sóc Dân của Người.

Do đó, những ai có nhiệm vụ thi hành “Truyền thống kế vị Tông Đồ” để chọn hay tiến cử hoặc thuyên chuyển các Giám mục trong Giáo Hội, cần phải noi gương các Tông Đồ họp nhau cầu nguyện, gạt bỏ mọi thiên tư, hay vị lơi để cho Chúa Thánh Thần soi sáng, chỉ đạo việc rất hệ trọng này ngõ hầu Giáo Hội có được những vị lãnh đạo xứng đáng theo Ý Chúa muốn, chứ không theo ý người có tham vọng muốn địa vị này.

Đây cũng là điều rất quan trọng phải nói đến trong năm Đức Tin này, vì Giáo Hội phải nêu gương sáng đức tin cho giáo dân trong mọi lãnh vực giảng dạy chân lý, thánh hóa, cai trị và chọn người cai trị theo thánh ý Chúa muốn chứ không theo ý riêng mình.

 

LM. Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn