Sáng ngày 14/11/ 2025 Đức Thánh Cha Leo XIV đã đến thăm Đại học Giáo hoàng Laterano nhân dịp khai giảng Năm Học mới. Sau đây là toàn văn Việt ngữ bài Diễn văn của Đức Thánh Cha dành cho những người hiện diện:
DIỄN VĂN CỦA ĐỨC GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV
TẠI ĐẠI HỌC GIÁO HOÀNG LATERANO
NHÂN DỊP KHAI GIẢNG NĂM HỌC
Hội trường Bênêđictô XVI, Đại học Giáo hoàng Laterano
Thứ sáu, ngày 14 tháng 11 năm 2025
Anh chị em thân mến,
Tôi thân ái chào Đức Hồng y Reina, Đại Chưởng ấn, và cảm ơn ngài vì những bài phát biểu; Đức ông Amarante, Viện trưởng Magnificus; quý thành viên Hội đồng Điều phối Tối cao; quý giảng viên, sinh viên, nhân viên trợ lý; cùng quý đại diện dân sự và tôn giáo đang hiện diện nơi đây.
Tôi rất vui được hiện diện giữa anh chị em tại Đại học Giáo hoàng Laterano, nhân dịp khai giảng năm học thứ 253 kể từ ngày thành lập. Đây là một dịp đặc biệt, trong đó chúng ta nhìn lại với lòng biết ơn ịch sử lâu dài đã đi trước mình, đồng thời hướng về sứ mạng đang chờ đợi, những lộ trình cần khai mở, và việc phục vụ phải thực hiện cho Giáo hội trong bối cảnh hiện tại cũng như trước các thách đố tương lai. Vì thế, một cái nhìn đầy tri ân về quá khứ, nhưng cũng là đôi mắt và trái tim hướng về tương lai, bởi lẽ Giáo hội vẫn rất cần đến sự phục vụ quý giá mà đại học mang lại.
Thực vậy, mỗi đại học đều là nơi của học tập, nghiên cứu, đào tạo, những mối tương quan và kết nối với thực tại mà nó thuộc về. Đặc biệt, các đại học giáo hoàng và giáo sĩ, được Tòa thánh thiết lập và phê chuẩn, là những cộng đoàn trong đó “sự trung gian mang tính văn hóa cần thiết của đức tin, dù được triển khai trong suy tư mở ra đối thoại với những lĩnh vực tri thức khác, vẫn luôn tìm thấy nguồn mạch tiên khởi và bền vững nơi chính Đức Giêsu Kitô” (Thư của Đức Thánh Cha Phanxicô gửi các giám mục ủng hộ Đại học Giáo hoàng Lateran, 13/12/2024).
1. Một lịch sử lâu dài giữa các Giám mục Rôma và Đại học Giáo hoàng Laterano
Giữa các cơ sở học thuật, Đại học Laterano có một mối dây gắn kết đặc biệt với Đấng kế vị Thánh Phêrô, và đây là đặc nét cấu thành căn tính và sứ mạng của trường ngay từ thuở ban đầu, khi vào năm 1773 Đức Clement XIV giao trường Thần học của Đại học Rôma cho hàng giáo sĩ triều, và yêu cầu cơ sở này đặt dưới quyền Giáo hoàng trong việc đào tạo các linh mục. Kể từ thời điểm đó, mọi vị Giáo hoàng kế tiếp đều duy trì và củng cố mối tương quan ưu ái với cơ sở mà sau này trở thành Đại học Laterano như ngày nay.
Trong số đó có Chân phước Piô IX, người đã thiết lập cơ cấu bốn khoa: Thần học, Triết học, Giáo luật và Luật dân sự, với thẩm quyền cấp học vị trong Utroque Iure; Đức Lêô XIII, người thành lập Viện Văn chương Cao cấp; Đức Piô XII, người thành lập Viện Mục vụ Giáo hoàng tại trường; Thánh Gioan XXIII, người đã chính thức trao danh hiệu “Đại học” cho cơ sở này; và Thánh Phaolô VI, từng là giáo sư nơi các giảng đường này, đã trở lại thăm Đại học ngay sau khi được bầu chọn làm Giáo hoàng, và tái khẳng định mối liên kết chặt chẽ giữa trường và Giáo triều Rôma.
Mối tương quan đặc biệt này được Thánh Gioan Phaolô II nhấn mạnh khi ngài nói: “Anh chị em, theo một cách đặc biệt, là Đại học của Giáo hoàng: Chắc chắn đó là một danh hiệu đầy vinh dự, nhưng chính vì thế cũng hàm chứa trách nhiệm lớn lao”. Với những lời trìu mến tương tự, Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI và Đức Giáo hoàng Phanxicô cũng đã tái khẳng định mối dây liên kết này; theo sáng kiến của Đức Phanxicô, hai chương trình đào tạo mới được thiết lập: về Khoa học Hòa bình và về Sinh thái & Môi trường.
2. Hy vọng của tôi dành cho Đại học Giáo hoàng Laterano
Khi tái khẳng định và xác nhận tất cả những gì các vị Tiền nhiệm khả kính của tôi đã thiết lập và ban bố, tôi muốn nêu bật sứ mạng đặc thù của Đại học Giáo hoàng Laterano trong hoàn cảnh hiện nay.
Không giống như nhiều cơ sở học thuật danh tiếng khác, kể cả tại Rôma, Đại học này không có một đặc sủng của vị sáng lập để gìn giữ, đào sâu và phát huy; định hướng riêng biệt của trường chính là giáo huấn của Giáo hoàng. Do đó, bởi bản chất và sứ mạng của mình, trường trở thành trung tâm ưu tuyển, nơi giáo huấn của Giáo hội hoàn vũ được hình thành, tiếp nhận, triển khai và đặt vào bối cảnh cụ thể. Theo nghĩa này, trường còn là một thiết chế mà ngay cả Giáo triều Rôma có thể tham chiếu trong công việc thường nhật.
Đồng thời, tư duy học thuật được gợi hứng bởi đặc sủng Phêrô, mở ra các viễn tượng liên ngành, quốc tế và liên văn hóa. Sứ mạng này thể hiện một cách phong phú qua bốn Khoa và hai Học viện đặt tại cơ sở chính, cũng như ba Học viện ad instar facultatis cơ sở bên ngoài: Viện Giáo phụ Giáo hoàng Augustinianum của Dòng Augustinô; Học viện Giáo hoàng Alfonsianum chuyên về Thần học Luân lý do Dòng Chúa Cứu Thế phụ trách; và Học viện Giáo hoàng Claretianum về Thần học Đời sống Thánh hiến của Dòng Claret.
Cùng với đó là 28 học viện liên kết theo nhiều hình thức, trải rộng trên ba châu lục – châu Âu, châu Á và châu Mỹ – trực thuộc Khoa Thần học và Institutum Utriusque Iuris: một thực thể rộng lớn và đa dạng, biểu hiện sự phong phú của các nền văn hóa và kinh nghiệm, đồng thời cho thấy nỗ lực tìm kiếm sự hiệp nhất và trung thành với huấn quyền Phêrô.
Anh chị em thân mến, hôm nay chúng ta cấp thiết cần suy tư đức tin để có thể diễn đạt đức tin đó trong các bối cảnh văn hóa và thách đố hiện tại, cũng như để chống lại nguy cơ trống rỗng văn hóa vốn ngày càng lan rộng trong thời đại chúng ta. Đặc biệt, Khoa Thần học được mời gọi suy tư về kho tàng đức tin, làm nổi bật vẻ đẹp và độ xác tín của đức tin trong các bối cảnh đương đại khác nhau, để đức tin có thể xuất hiện như một đề nghị nhân bản trọn vẹn, có khả năng biến đổi đời sống cá nhân và xã hội, khơi dậy những chuyển biến mang tính ngôn sứ trước các khổ đau và nghèo đói của thời đại, và khích lệ con người kiếm tìm Thiên Chúa. Sứ mạng này đòi hỏi đức tin Kitô giáo phải được truyền đạt và thông truyền vào các môi trường sống và hoạt động của Giáo hội; vì thế tôi coi việc phục vụ của Học viện Mục vụ là một quan trọng sống còn.
Tại Đại học Laterano, việc nghiên cứu triết học (x. Veritatis gaudium, Điều 81 §1) phải được định hướng đến việc tìm kiếm chân lý qua khả năng của lý trí con người, mở ra đối thoại với các nền văn hóa, và nhất là với Mặc khải Kitô giáo, nhằm phục vụ sự phát triển toàn diện con người trên mọi bình diện. Đây là một dấn thân quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh tư tưởng đương đại đôi khi mang sắc thái bi quan, cũng như trước những hình thức lý tính mới đang xuất hiện liên quan đến thuyết siêu nhân loại (transhumanism) và hậu nhân loại (posthumanism).
Các Khoa Luật – Giáo luật và Luật Dân sự, vốn đã làm nên bản sắc của Đại học chúng ta qua nhiều thế kỷ, được mời gọi nghiên cứu và giảng dạy Luật học bằng cách đẩy mạnh tối đa sự đối chiếu so sánh giữa các hệ thống pháp luật dân sự và hệ thống pháp luật của Giáo hội Công giáo. Đặc biệt, tôi khuyến khích anh chị em quan tâm và nghiên cứu sâu về các thủ tục hành chính, hiện đang là một thách đố rất cấp bách đối với Giáo hội.
Sau cùng, các chương trình đào tạo về Khoa học Hòa bình và về Sinh thái và Môi trường cũng xứng đáng được nhắc đến cách riêng, vì trong những năm tới, các chương trình này dần có một cấu trúc thể chế rõ ràng hơn. Những chủ đề mà các chương trình này đề cập là phần cốt yếu trong Huấn quyền gần đây của Giáo hội, vốn được thiết lập như dấu chỉ giao ước giữa Thiên Chúa và nhân loại, được mời gọi đào tạo những người kiến tạo hòa bình và công lý, những người xây dựng và làm chứng cho Nước Thiên Chúa. Hòa bình chắc chắn là hồng ân của Thiên Chúa, nhưng đồng thời đòi hỏi những người nam và nữ biết kiến tạo nó mỗi ngày và hỗ trợ các tiến trình hướng tới một nền sinh thái toàn diện, ở cả cấp quốc gia lẫn quốc tế. Vì thế, tôi đề nghị Đại học của tôi tiếp tục phát triển và tăng cường hai chương trình học này trên bình diện liên ngành và xuyên ngành; nếu cần thiết, có thể tích hợp thêm các chương trình đào tạo khác.
3. Đào tạo con người nơi trung tâm sứ mạng của Đại học Giáo hoàng Laterano
Tất cả những điều trên liên quan đến sứ mạng giáo dục chung của Đại học; nhưng tôi cũng muốn cùng anh chị em hình dung Đại học Laterano như một không gian – như tôi đã nói lúc đầu – có đôi mắt và con tim hướng về tương lai, và dấn thân trước những thách đố của thời đại thông qua một vài chiều kích đặc thù mà tôi xin nhấn mạnh ngắn gọn.
Chiều kích thứ nhất là: sự hỗ tương và tình huynh đệ phải ở trung tâm của giáo dục. Ngày nay, thật đáng tiếc, từ “con người” thường được dùng như đồng nghĩa với “cá nhân”, và sức hấp dẫn của chủ nghĩa cá nhân như chìa khóa thành công trong cuộc sống kéo theo những hệ quả đáng lo ngại trong mọi lĩnh vực: người ta tập trung vào việc tự quảng bá, nuôi dưỡng ưu thế của cái tôi và khó cộng tác; định kiến và những bức tường đối với người khác, đặc biệt là người khác biệt, ngày càng lớn; trách nhiệm phục vụ bị thay thế bằng kiểu lãnh đạo đơn độc; và cuối cùng, những hiểu lầm và xung đột cứ thế nhân lên. Đào tạo học thuật giúp chúng ta vượt ra khỏi tính tự quy chiếu và thúc đẩy một nền văn hóa dựa trên sự tương hỗ, sự khác biệt và đối thoại. Chống lại điều mà Thông điệp Fratelli tutti gọi là “virus của chủ nghĩa cá nhân cực đoan” (số 105), tôi mời anh chị em nuôi dưỡng tinh thần tương hỗ qua các tương quan thấm đượm sự nhưng không, và qua những trải nghiệm giúp bồi đắp tình huynh đệ cũng như sự gặp gỡ giữa các nền văn hóa khác nhau. Đại học Giáo hoàng Laterano, được phong phú hóa bởi sự hiện diện của sinh viên, giảng viên và nhân viên đến từ năm châu lục, là một mô hình thu nhỏ của Giáo hội hoàn vũ: vì thế, hãy trở nên một dấu chỉ ngôn sứ của hiệp thông và tình huynh đệ.
Chiều kích thứ hai mà tôi muốn nhắc đến là tính nghiêm cẩn khoa học, điều cần được cổ võ, bảo vệ và phát triển. Công việc học thuật nhiều khi không được trân trọng đúng mức, một phần vì những định kiến ăn sâu, và, tiếc thay vẫn tồn tại ngay cả trong cộng đoàn Giáo hội. Đôi khi người ta cho rằng nghiên cứu và học hỏi không hữu dụng cho đời sống thực tế; rằng điều quan trọng trong Giáo hội là thực hành mục vụ hơn là chuẩn bị thần học, Kinh thánh hoặc pháp lý. Nguy cơ ở đây là rơi vào cám dỗ đơn giản hóa những vấn đề phức tạp để khỏi phải lao tâm suy nghĩ, và hệ quả là ngay cả trong hoạt động mục vụ và ngôn ngữ của mục vụ, chúng ta có thể rơi vào sự sáo rỗng, hời hợt hoặc cứng nhắc.
Nghiên cứu khoa học và nỗ lực dành cho nghiên cứu là điều không thể thiếu. Chúng ta cần những giáo dân và linh mục được đào tạo bài bản và có năng lực. Vì thế, tôi khuyến khích anh chị em đừng buông lỏng trong việc giữ vững tính nghiêm cẩn khoa học: Hãy theo đuổi niềm đam mê tìm kiếm sự thật và duy trì đối thoại chặt chẽ với các ngành khoa học khác, với thực tại, với những vấn đề và cuộc đấu tranh của xã hội.
Điều này đòi hỏi Đại học có đội ngũ giảng viên được đào tạo bài bản, về mục vụ, pháp lý và kinh tế, để có thể dành trọn tâm huyết cho đời sống học thuật và nghiên cứu; đòi hỏi sinh viên phải có động lực và nhiệt huyết, sẵn sàng học tập một cách nghiêm túc. Điều này cũng Đại học phải đối thoại với các trung tâm nghiên cứu và giảng dạy khác, để có thể mở ra những lộ trình mới từ viễn tượng liên ngành và xuyên ngành này.
Chiều kích thứ ba mà tôi muốn nhắc đến ngắn gọn là công ích. Mục tiêu của tiến trình giáo dục và học thuật, thực chất, phải là hình thành những con người, với tinh thần trao ban nhưng không và niềm say mê đối với chân lý và công lý, có thể trở nên những người kiến tạo một thế giới mới, một thế giới của liên đới và huynh đệ. Đại học có thể và phải lan tỏa nền văn hóa này, trở thành dấu chỉ và biểu hiện của thế giới mới đó và của việc kiếm tìm công ích.
Kết luận
Các bạn thân mến, một nhà thần học lỗi lạc của Đại học này, Giáo sư Marcello Bordoni, trong một suy tư về mối tương quan giữa Kitô học và hội nhập văn hóa, đã khẳng định rằng cần đảm nhận nhiệm vụ suy tư về đức tin và “đối thoại với thế giới, với dòng lịch sử luôn biến đổi của nó, vốn thường thách đố đức tin của các Kitô hữu trước những vấn đề mới và các hoàn cảnh sống mới”, và rằng “chính điều này tạo nên thao trường cho cam kết ấy, tức là ‘nỗ lực của khái niệm’”. (M. BORDONI, Theological Reflection on the Truth of Christian Revelation, in Path 2002/2, 263).
Tôi hy vọng anh chị em sẽ tiếp tục khám phá mầu nhiệm đức tin Kitô giáo với niềm say mê này và luôn rèn luyện mình trong thao trường của đối thoại với thế giới, với xã hội, với những vấn nạn và thách đố của thời đại hôm nay. Đại học Laterano giữ một vị trí đặc biệt trong trái tim của Giáo hoàng; và Giáo hoàng khích lệ anh chị em hãy dám ước mơ lớn, dám hình dung những không gian khả dĩ cho Kitô giáo của tương lai, và làm việc với niềm vui để mọi người có thể khám phá Đức Kitô và, nơi Người, tìm thấy sự viên mãn mà họ hằng khao khát.
Xin cảm ơn anh chị em! Và tôi chúc anh chị em một năm học mới thật tốt đẹp!
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Chuyển ngữ từ: vatican.va